Zwermen spreeuwen

Jaren geleden zag ik het voor het eerst. Ik reed van Oostelijk naar Zuidelijk Flevoland toen ik boven de tussenliggende dijk duizenden spreeuwen zag dansen. Ik heb de auto even langs de kant van de weg gezet om van dit schouwspel te genieten. Dergelijke schouwspelen zijn vooral buiten het broedseizoen te zien. In de herfst trekken namelijk gigantische aantallen spreeuwen vanuit Oost-Europa en Scandinavië naar en door ons land. Dat kan oplopen tot vele miljoenen vogels, mogelijk zelfs meer dan het aantal landgenoten! De reden dat ze hier komen is vanwege de mildere winters en op de vele grasvelden en akkers is genoeg voedsel te vinden.

Er zijn een paar redenen waarom dergelijke gigantische aantallen spreeuwen bij elkaar vliegen. Zij verzamelen zich voordat zij gaan slapen en zo’n grote wolk valt soortgenoten van ver al op. Verder is het veiliger in een grote groep, immers meer ogen hebben een potentieel roofdier eerder in de gaten en is het voor bijvoorbeeld een sperwer veel moeilijker om een spreeuw uit zo’n grote zwerm te vangen. Tot slot kunnen spreeuwen elkaar de volgende ochtend naar goede voedselplekken volgen.

Blijft de vraag waarom de spreeuwen niet met elkaar botsen in zo’n gigantische zwerm. Uit onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen blijkt dat de spreeuwen allemaal even snel vliegen (ongeveer 36 kilometer per uur) want remmen of versnellen kost veel energie. Daarbij vliegen ze in principe allemaal dezelfde richting op. Vlieg je dezelfde richting op, dan kun je immers niet botsen. Echter zo’n zwerm vliegt regelmatig de bocht om boven een slaapplaats. Om niet te botsen houdt elke spreeuw maximaal zeven buurvogels in de gaten zodat hij daar niet tegenaan vliegt. Die verandering van richting sijpelt vervolgens de hele zwerm door.