DSC00286 kopie

Havik

  • Feb 25, 2023 09:27
  • Natuur om de hoek in de Meppeler Courant

Tegenwoordig hoor je nog wel eens dat er te veel eksters zouden zijn. Maar is dat wel zo? Uit gegevens van de Stichting Ornithologisch Veldonderzoek Nederland (Sovon) blijkt dat de ekster de laatste 40 jaar met ongeveer 40% is afgenomen.

Vanwaar het idee dat de ekster is toegenomen? Dat heeft voor een groot deel te maken met de toename van de havik. Deze zeer behendige jager heeft de ekster op zijn menu staan. Oorspronkelijk broedde de ekster in bosrijke gebieden, maar door de toename van de havik was hij daar niet veilig meer. De havik broedt voornamelijk op deze locaties. De ekster week toen uit naar bebouwing, mede omdat daar altijd wel wat te halen viel. Door deze toename in de buurt van de mens, lijkt het alsof de ekster is toegenomen. Mensen zien hem immers steeds vaker. Havikonderzoeker Willem van Manen beweerde tijdens zijn lezing bij de Natuurvereniging Zuidwolde november 2022, dat de meeste eksternesten zich tegenwoordig binnen 50 meter van bebouwing bevinden. Dat concludeerde hij uit een onderzoek in een gebied tussen Assen en Rolde.

De havik is een forse roofvogel met relatief korte, afgeronde vleugels en een lange staart met donkere dwarsbanden. Boven zijn geel tot oranje ogen bevindt zich een witte wenkbrauwstreep. Zijn bovenzijde is grijsbruin van kleur, terwijl de onderzijde vaalwit is en voorzien van dunne, donkere dwarsstrepen. Jonge exemplaren zijn bruiner en hebben bruine lengtestrepen aan de onderzijde. Er is een groot verschil tussen de beide geslachten, niet qua uiterlijk maar wel in omvang. Het mannetje is met een gemiddelde lengte van een halve meter zo’n 10 cm korter dan het vrouwtje. Maar vooral het verschil in gewicht valt op. Het mannetje weegt ongeveer 700 gram, terwijl het vrouwtje een halve kilo zwaarder is. Dit heeft een effect op de prooikeuze. Zij grijpt prooien zoals houtduiven, kraaiachtigen, eenden en konijnen, terwijl hij zich beperkt tot postduiven, lijsters, gaaien en spreeuwen.

In ons land is de havik een standvogel, dat wil zeggen dat hij nagenoeg het hele jaar in zijn territorium verblijft. De grootte daarvan kan variëren van 600 tot 4.000 hectare, afhankelijk van het voedselaanbod. Hij verdedigt het fel tegen soortgenoten. Ook concurrenten, zoals de sperwer en de ransuil, duldt hij niet en staan zelfs regelmatig op zijn menu. Het territorium moet een combinatie zijn van bos met geschikte hoge nestbomen (vooral lariks) met open land. Beide landschappen gebruikt hij om te jagen. Dat doet hij door zijn prooi via een lage en snelle vlucht te verrassen of hij duikt van grote hoogte neer op zijn prooi.

Door de toename van de havik broedt hij tegenwoordig zelfs in stedelijk gebied. Mits daar hoge nestbomen voor handen zijn. Daardoor kan de ekster in zijn nieuwe leefgebied weer met zijn grootste vijand te maken krijgen. Alhoewel in grote steden is er vaak (over)last van verwilderde postduiven. Die zullen daar allicht regelmatig op zijn menu staan.

Terug naar overzicht