Groene specht

In mijn toilet ligt er onder andere een boekje uit de serie “Nieuwsgierig naar vogels” en bevat honderd bijzondere vragen over vogels. De eerste vraag en tevens de titel van het boek is: “Waarom krijgt een specht geen koppijn?”.

De krachten die een specht op het hout uitoefent zijn meestal groter dan die bij een frontale autobotsing vrijkomen. Je zou verwachten dat die specht met een barstende koppijn zou rondvliegen. Toch heeft hij er ogenschijnlijk geen last van. De schedel van een specht is namelijk dikker dan die van andere vogels. Het botmateriaal is bijzonder hard maar toch ook sponsachtig en kan zodoende de harde klappen opvangen. Daarnaast zitten de hersenen goed gefixeerd opgesloten in de hersenpan. Er is weinig hersenvocht, waardoor de schokgolven minder doorkomen. Tevens is de snavel met de schedel verbonden door elastisch bindweefsel en bevindt zich tussen die snavel en de hersenen een sponsachtig weefsel, die als schokdemper werkt. Daarbij zijn de onder- en bovensnavel niet gelijk van vorm en kunnen de krachten eveneens de hersenen minder bereiken. Al met al zorgt het ervoor dat een specht geen paracetamol nodig heeft.

In Nederland komen vijf soorten spechten voor. Van groot naar klein zijn dat achtereenvolgens de zwarte specht, de groene specht, de grote bonte specht, de middelste bonte specht en de kleine bonte specht. Ze zijn allemaal gebonden aan bomen, ze hakken er immers hun nesten in uit. Daarnaast zoeken de meeste er hun voedsel en voor hun onderlinge communicatie zijn ze er ook deels afhankelijk van. Op een uitzondering na, de groene specht. Hij hakt dan nog wel zijn nest zelf uit in de stam van een oude loofboom, roffelen op een tak doet hij zelden en zijn voedsel zoekt hij voornamelijk op de grond. Dat voedsel bestaat voor een groot deel uit mieren, die hij vooral op een mierenhoop verzamelt. Hij kan op zo’n mierenhoop aardig te keer gaan. Naast mieren staan andere insecten en zelfs kleine reptielen op zijn menu.

Om een idee te geven hoeveel mieren er doorheen kunnen gaan, enkele cijfers uit een studie in Roemenië. In één specifiek nest bleek dat elke nesteling gedurende zijn 20 dagen durende nestverblijf ongeveer 200.000 mieren (zowel larven, poppen als adulten) van tien verschillende mierensoorten kreeg gevoerd. Bedenk daarbij dat er in dat nest zeven nestelingen waren.

De groene specht is een zeer kleurrijke vogel. Zijn rug is mosgroen, met daaronder een geelachtige stuit en een zwarte staart. De buikzijde is licht grijsgroen en de kop bestaat uit een rode kruin met een zwart masker. Het mannetje heeft een rode, baardstreep met een zwarte rand, terwijl deze bij het vrouwtje geheel zwart is. Qua grootte is hij vergelijkbaar met een postduif, maar wel iets slanker. Zijn geluid is voor een kenner onmiskenbaar. Het is een helder geluid, wat het beste te omschrijven is als lachen. Of uitlachen, het is maar net hoe je ertegenaan kijkt.

In Drenthe is de groene specht een vrij algemene standvogel. Dat wil onder andere zeggen dat hij het hele jaar hier verblijft en niet op trek gaat. Hij broedt vooral in het kleinschalige cultuurlandschap met oude bomen, vooral op zandrijke gronden. Hoewel hij behoort tot de spechten, die een nauwe relatie met bossen hebben, zul je hem midden in grote bosgebieden nauwelijks vinden. Hij beperkt zich dan tot de bosranden of langs kaakslagen. Opvallend is dat hij op de Waddeneilanden ontbreekt.

Aan het eind van de vorige eeuw was hij op aantal plekken in ons land verdwenen. Gelukkig nam hij daarna in aantal fors toe, ondanks een dip rond 2010. Deze dip had te maken met een aantal sneeuwrijke winters. Omdat de groene specht geen uitgesproken trekvogel is, had hij daar erg veel last van, immers zijn voedsel zoekt hij op de grond. Een witte kerst is dus niet aan hem besteed.